علم روان شناسی همواره در حال تحول و پیشرفت است و هر روز رویکردهای جدیدی در این حوزه پدید می‌آیند. اما به طور کلی، دو رویکرد اصلی در روانشناسی وجود دارند که هر یک در زمینه‌های خاص خود به روز هستند:
دو رویکرد اصلی در روانشناسی
- رویکرد رفتارگرایی (Behaviorism): این رویکرد بیشتر به بررسی رفتارها و عملکردهای مشاهده شده تمرکز دارد و برای توصیف، پیش‌بینی و کنترل رفتارها از تکنیک‌هایی مانند شرطی سازی، تقویت، تنبیه و خاموشی استفاده می‌کند. رویکرد رفتارگرایی همچنان در زمینه‌های مختلفی از جمله روانشناسی شناختی، روان‌پزشکی و آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رویکرد شناختی (Cognitive): این رویکرد بر فرآیندهای شناختی مانند توجه، حافظه، فرآیندهای تفکری و تصمیم‌گیری تمرکز دارد و برای توصیف و توضیح رفتارها از مدل‌های شناختی استفاده می‌کند. رویکرد شناختی نیز در زمینه‌های گوناگونی از جمله روانشناسی بالینی، روان‌پزشکی و عصب‌روان‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به علاوه، رویکردهای دیگری همچون رویکرد هیجان‌مدار (Emotion-Focused), رویکرد پویایی‌های سیستم (Systems Approach) و رویکرد نظریه پردازی (Narrative) نیز در حال شکل‌گیری هستند و مورد بررسی و تحقیق قرار می‌گیرند.
.
از شما دعوت میکنیم به بانک پاورپوینت ساخته شده از دروس مرتبط با روان شناسی، با کلیک اینجا سری بزنید.
.
رویکرد هیجان‌مدار (Emotion-Focused)
رویکرد هیجان‌مدار یکی از جدیدترین و مهم‌ترین رویکردهای روانشناسی است که به بررسی نقش و تأثیر هیجانات در زندگی و رفتار انسان می‌پردازد. در این رویکرد، هیجانات به عنوان یکی از عوامل اساسی تعیین کننده رفتار و تصمیم‌گیری‌های انسان شناخته شده‌اند.
براساس این رویکرد، هیجانات به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: هیجانات مثبت و هیجانات منفی. هیجانات مثبت شامل عواطف مثل شادی، خوشحالی و عشق هستند که به احساسات خوب و مثبتی که انسان در مواجهه با موقعیت‌های مختلف تجربه می‌کند، ارتباط دارند. هیجانات منفی شامل عواطفی مثل ترس، ناراحتی و نگرانی هستند که انسان در مواجهه با موقعیت‌های نامطلوب و تهدیدآمیز تجربه می‌کند.
رویکرد هیجان‌مدار در روانشناسی، به بررسی رابطه بین هیجانات و رفتار انسان پرداخته و نشان می‌دهد که هیجانات چگونه می‌توانند تصمیم‌گیری‌های انسان را تحت تأثیر قرار دهند. این رویکرد در پژوهش‌های بسیاری در حوزه‌های مختلفی مانند روابط اجتماعی، بهداشت روانی، مدیریت خشم و موفقیت شغلی به کار گرفته شده است.
رویکرد پویایی‌های سیستم (Systems Approach)
رویکرد پویایی‌های سیستم در روانشناسی یک رویکرد نوین است که به بررسی سیستم‌های پویا در رفتار و تعاملات انسانی می‌پردازد. در این رویکرد، انسان به عنوان یک سیستم پویا و پیچیده مورد مطالعه قرار می‌گیرد که تحت تأثیر تعاملات خود با دیگر سیستم‌ها و محیط زیست قرار دارد.
براساس این رویکرد، رفتار و تعاملات انسانی باید به عنوان یک سیستم پویا و پیچیده در نظر گرفته شود که تحت تأثیر تعاملات داخلی و خارجی، تغییر و تحول می‌کند. برای بررسی این سیستم‌های پویا، از روش‌هایی مانند شبیه‌سازی، مدل‌سازی و تحلیل شبکه‌های پیچیده استفاده می‌شود.
به عنوان مثال، در این رویکرد، رفتار یک فرد در یک گروه، به عنوان یک عملکرد پویایی از تعاملات داخلی و خارجی در گروه در نظر گرفته می‌شود. این رویکرد به ما این امکان را می‌دهد که رفتار انسان را به‌صورت جامع و بررسی کنیم و برای درک بهتر رفتار و تعاملات انسانی، عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار دهیم.
رویکرد پویایی‌های سیستم در روانشناسی در حوزه‌های مختلفی از جمله مشاوره، بهداشت روانی، مدیریت، روانشناسی سازمانی و آموزش استفاده می‌شود.
رویکرد نظریه پردازی (Narrative)
رویکرد نظریه‌پردازی یا رویکرد داستانی در روانشناسی، به تفسیر روایات، داستان‌ها و افسانه‌ها به عنوان یکی از راه‌های درک و تفسیر رفتار و تجربیات انسان می‌پردازد. این رویکرد به‌صورت گسترده در زمینه‌هایی مانند روان‌درمانی، روانشناسی تحولی، روانشناسی جامعه‌شناختی و مطالعات فرهنگی به کار گرفته می‌شود.
به‌طور کلی، در این رویکرد، به داستان‌هایی که افراد درباره‌ی زندگی خود می‌سازند و درک می‌کنند، توجه می‌شود. این داستان‌ها به‌عنوان یک وسیله برای فهم تجربه‌های انسان و هویت فردی و گروهی او استفاده می‌شوند. با استفاده از این رویکرد، افراد به معنا و اهمیت دادن به تجربیات خود و ساختن داستان‌های معنادار برای زندگی، می‌توانند به رشد و تحول شخصی و روابط فردی کمک کنند.
در این رویکرد، داستان و نقش آن در شکل‌دهی به هویت فردی بسیار مهم است و به‌عنوان یک روش برای فهم و توصیف تجربه‌های انسان استفاده می‌شود. این رویکرد به‌ویژه در روان‌درمانی به‌عنوان یک روش برای درمان افرادی که با مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و استرس مواجه هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در کل، رویکرد نظریه پردازی یا داستانی، با تأکید بر اینکه انسان یک داستان‌ساز است،
2 پاسخ
سلام در توضیح رویکرد اول ظاهراً اشتباهی نوشته شده یا نویسنده خواسته بنویسه «از تکنیک های شرط بندی و…»استفاده میشه.شرطی سازی هست نه شرط بندی.مطالب مفیدی هست ولی این اشتباه مطالب رو ….
با سلام و احترام ، ضمن تشکر از تذکر شما ، اصلاح گردید.